به گزارش «اخبار خودرو»، صنف لوازم‌یدکی و قطعات تابعی از صنعت خودرو است و هرگونه تنش و مشکل در صنعت خودرو تاثیر مستقیمی بر این بازار دارد. چندی‌پیش برای تهیه گزارشی از بازار لوازم یدکی سری به بورس لوازم یدکی پایتخت زدیم. در زمان تهیه گزارش فروشندگان و خریداران به مشکلاتی از جمله فراوانی قطعات تقلبی، افزایش قیمت و کمیاب شدن قطعات به‌دلیل عدم واردات اشاره داشتند. برای بررسی بهتر این مشکلات و یافتن راه‌حل آن، گفت‌وگویی با غلامرضا بخشی‌زاده، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم‌یدکی خودرو و ماشین‌آلات تهران انجام دادیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

علت اصلی افزایش قیمت قطعات در بازار چیست؟
متاسفانه بازار لوازم یدکی طی سال‌های 95 و 96 با رکود شدیدی مواجه بود و فروش قطعات و عرضه آن، روند کندی را طی می‌کرد. از فروردین‌ماه سال جاری (22/1/1397) تا مهرماه به‌دلایلی، ثبت‌سفارش کالا و ترخیص کالاهای وارداتی در گمرکات‌ کشور با انباشت زیاد روبه‌رو شد. هیچ‌کدام از کالاها اجاره ترخیص نمی‌گرفتند و از سوی دیگر مدیریت نادرست در سطح کلان جامعه، افزایش بی‌رویه قیمت ارز و نوسانات ناگهانی باعث افزایش چندبرابری قیمت‌ها شد. در بین این تنش‌های روانی و فشار رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر افزایش تحریم‌ها، همچنین تصمیمات ناشی از ضعف مدیریت برخی مسئولین و عدم‌مدیریت بحران باعث شد این نگرانی در جامعه القا شود که کشور با کمبود کالا مواجه خواهد شد. این اتفاقات دست‌به‌دست هم داد تا در یک  برهه، میزان تقاضا از عرضه پیشی بگیرد و شاهد افزایش قیمت‌ها باشیم ولی همچنان با وجود همه مشکلات و  موانع امیدواریم با مساعدت و همکاری مسئولین ذی‌ربط درخصوص ثبت‌سفارش کالا و ترخیص کالاهای دپوشده در گمرکات با کمک اعضای خوشنام صنف بتوانیم انتظارات مردم را تا حد زیادی درخصوص کنترل قیمت‌ها  برآورده کنیم. 

چگونه می‌توان از ورود لوازم یدکی تقلبی به بازار جلوگیری کرد؟
تقریبا از 20سال پیش ما با این معضل روبه‌رو شده‌ایم. اتحادیه بر بازار نظارت دارد، اما زمانی‌که قطعه‌ای از شهر دیگری وارد و سپس بخش می‌شود، توان نظارتی بر آن نداریم و باید گمرک به‌عنوان نماینده ما وارد عمل شود. برای حل این مشکل دو راه‌حل وجود دارد. نخست این‌که گمرک نظارت ویژه‌ای بر کیفیت واردات لوازم‌یدکی داشته باشد.
‌دوم این‌که اتحادیه بنابر وظیفه قانونی خود به‌عنوان یکی از راه‌حل‌ها با دعوت از برخی نخبگان صنفی اقدام به تاسیس شرکتی به نام «شناسا» کرده است که اصالت و کیفیت کالاهای وارداتی را مورد بررسی قرار می‌دهد. عملکرد این شرکت به‌گونه‌ای است که واردکننده به دلخواه خود، مدارک شناسایی و کالای وارداتی را در اختیار این شرکت قرار می‌دهد تا با بررسی اصالت کشور مبدأ، کیفیت قطعه و ... هولوگرام مربوطه را روی کالا نصب کند. بعد از تایید کیفیت قطعات، یک هولوگرام روی بسته‌بندی قطعات توسط افراد آن شرکت نصب و در سیستمی که برای این کار در نظر گرفته شده است، ثبت می‌شود. با این روش مشتری بعد از خرید قطعه با ارسال کد ثبت‌شده روی هولوگرام، از اصل بودن آن بنا به توضیحاتی که در مورد آن قطعه دریافت می‌کند، اطمینان می‌یابد. ما نیز اطلاع‌رسانی‌ درخصوص تهیه قطعات را با این هولوگرام انجام دادیم تا مشتریان از خرید یک قطعه باکیفیت آسوده خاطر باشند. البته مفهوم تقلب از نظر اتحادیه با نظر دیگران متفاوت است. اگر قطعه ‌خریداری شده، چینی و براساس ارز خریداری، عرضه شود، تقلب صورت نگرفته است. قطعات چینی نیز در بازار با چشم‌پوشی از کیفیت برای افرادی که توان‌ خرید کمتری دارند، عرضه می‌شوند. اما اگر قطعه‌ای ساخت و تولید کشور چین با برند و بسته‌بندی کشوری غیر از چین باشد، به معنای تقلب است. 

آیا صحت دارد قطعات تولید چین در بازار را با بسته‌بندی و لوگوی ایرانی یا بالعکس و قطعات تولید داخل را با برند و بسته‌بندی اروپایی یا آسیایی عرضه می‌کنند؟
خیر چنین نیست. گاهی برای کاهش هزینه تولید یا در صورت عدم توان تولید یک قطعه، شرکت ایرانی سفارش‌گذاری یک کالای نیمه‌ساخته را به شرکت چینی می‌دهد. پس از تولید، آن قطعه نیمه‌ساخته برای اَسمبل(تکمیل فرآینده تولید) به داخل کشور وارد و شرکت تولیدکننده آن را مونتاژ و با برند خود روانه بازار می‌کند. هدف ما از تشکیل شرکت شناسا که پیش‌تر توضیح دادم، شفاف‌سازی چنین عملکردی است تا  از بدنامی محصول در بازار جلوگیری کند. به‌دلیل تحریم‌ها به‌جز کشور چین نمی‌توان قطعات را از کشور دیگری تامین کرد. این قطعات نیز از نظر کیفیت، درجه‌بندی دارند و ما نیز باید به سمت قطعات باکیفیت برویم. به تجار هم اعلام کرده‌ایم اگر قصد دارند هولوگرام دریافت کنند، باید قطعاتی را که ساخت چین هستند، با ذکر و حک (ساخت چین) مشخص کنند تا تقلب صورت نگیرد. 

آیا اقدامی برای شناسایی درجه‌بندی کیفیت قطعات چینی در بازار انجام شده است؟
بسیاری از مشتریان توان شناسایی کیفیت قطعات را ندارند. قطعات چینی باکیفیت، گران‌تر و قطعات کم‌کیفیت نیز ارزان‌تر هستند. برای این‌که قطعات ارزان چینی در بازار گران فروخته نشوند، اقداماتی انجام داده‌ایم. براساس قرارداد و تعهداتی که واردکنندگان نسبت به شرکت شناسا دارند، باید مدارک کیفیت قطعات وارداتی را تحویل این مجموعه دهیم. ما با شناسایی آن روی هولوگرام قطعات درج می‌کنیم که این قطعه باکیفیت بوده است یا کم‌کیفیت. این اقدام سبب تنظیم قیمت قطعات چینی براساس کیفیت آن‌ها می‌شود. 

برخی فروشندگان ادعا می‌کنند حباب قیمتی برای قطعات به‌وجود آمده است. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیش‌تر نیز توضیح دادیم عدم واردات و تنش نوسانات نرخ ارز موجب کاهش و کمیاب شدن قطعات در بازار می‌شود. زمانی‌که مشتری برای خرید یک قطعه به بازار مراجعه می‌کند و فروشنده با استعلام از انبار قطعات خود و بازار متوجه می‌شود که قطعه با کاهش مواجه شده است، افزایش قیمت و ایجاد حباب قیمتی ناگزیر خواهد بود زیرا جایگزینی قطعه با توجه به عدم واردات برای فروشنده دشوار است. حل این مشکل و ازبین بردن به‌اصطلاح حباب قیمتی، تنها با همکاری گمرک و وزارت صمت امکان‌پذیر است. 

بسیاری از کارشناسان و فروشندگان براین باور هستند باتوجه به نزدیک‌شدن ماه‌های پایانی سال لوازم‌یدکی و قطعات دچار کمبود و کاهش می‌شوند. این عامل سبب افزایش قیمت قطعات می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟
این موضوع در مورد تمام‌ قطعات صدق نمی‌کند. برخی صنف‌ها مانند لوازم یدکی، پوشاک و... در تمام سال، امیدشان به روزهای پایان سال است تا درآمدی داشته باشند. باید قبول کرد که در ماه‌های پایانی سال، گرمی بازار سبب کاهش قطعات می‌شود زیرا برخی مالکان به ذخیره‌سازی قطعات خاص برای خودرو خود در زمان مسافرت تمایل دارند تا اگر نیاز به تعویض داشتند، از آن‌ها استفاده کنند. دولت برای مدیریت قیمت، اقدام به برگزاری نمایشگاه و فروشگاه‌هایی می‌کند که اجناس و کالاها را با نظارت بر قیمت به مشتری تحویل دهد. اما لازمه کنترل قیمت در بازار، فراوانی محصول و واردات آن است. تا زمانی‌که واردات قطعات مسدود باشد، احتمال بروز مشکل وجود دارد. برای حل این معضل مسئولان وزارت صمت باید برنامه و سیاست درستی را به‌کار گیرند. 

نظرتان در مورد قاچاق قطعات و عرضه آن در بازار چیست و عمده قاچاق‌هایی که انجام می‌شود، از کدام کشورهاست؟
از نظر من قاچاق قطعه وجود ندارد. درحال حاضر ثبت‌سفارش انجام نشده و کالاهای وارد ‌شده نیز از گمرک ترخیص نمی‌شوند. ممکن است در این شرایط یک کمپانی یا شرکت نیازمند یک کالا یا قطعه برای ادامه فعالیت خود بوده و مجبور به تهیه آن از مبادی غیررسمی باشد. در پاسخ به سوال شما باید این نکته را نیز ذکر کرد که اگر تاجر یا واردکننده بخواهد قاچاقی را انجام دهد متضرر می‌شود، زیرا هزینه هنگفتی را باید برای آن پرداخت کند. 
این درحالی است که تعرفه گمرک برای واردات 4‌درصد است. اجبار سبب به‌وجود آمدن چنین مشکلی می‌شود. نمی‌دانم چرا دولت واردات را ممنوع کرده است. اگر کالایی قاچاق شود، هیچ نفعی برای دولت ندارد جز این‌که آن را از حق دریافت گمرک محروم کند. 
در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید گفت در صنف ما قاچاق درصد کمی دارد زیرا همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، تعرفه گمرک 4درصد است و برای واردکننده توجیه اقتصادی ندارد که اقدام به قاچاق کند. 

در زمان تهیه گزارش، بسیاری از فروشندگان بیان می‌کردند که اجناس و قطعات آن‌ها بیش‌از 5‌ماه در گمرک‌ها متوقف شده و برای حل آشفتگی بازار باید آن‌ها را ترخیص کرد، این مساله نیز به کمک اتحادیه میسر است. آیا کمکی برای رفع مشکل آن‌ها انجام داده‌اید؟
از زمانی‌که تحریم، عدم واردات و نوسان ارز سبب ایجاد تنش قیمتی در بازار شد، اتحادیه جلسات عدیده‌ای را با وزارت صمت برگزار کرد. در زمان اولویت‌بندی واردات کالا، وزارت صمت لوازم یدکی را در ردیف هفتم فهرست خود قرار داده بود و مسئولان گفتند دارو و موادغذایی برای مردم مهم است. 
با برگزاری جلسات و ارسال نامه‌های متعددی از سوی ما، مسئولان آن وزارتخانه را توجیه کردیم که اگر کامیون‌ها یا تریلرها به‌دلیل نبود یک قطعه، توانایی جابه‌جایی کالا را نداشته باشند، منجربه مختل شدن حمل‌ونقل می‌شود و همان کالاهای وارداتی را نمی‌توان از گمرک جابه‌جا کرد. توضیح دادیم باید برای تامین و ذخیره‌سازی قطعات مورد نیاز پیش‌بینی انجام شود تا درصورت معیوب‌شدن خودروها بدون تعلل قطعات، فراهم شود و چرخ حمل‌ونقل در گردش باشد. با پیگیری‌های ما و جلسات انجام‌شده، به ما گفتند اولویت مشخص‌شده در فهرست برای لوازم‌یدکی را از 7 به 1 تغییر دادیم. ولی تاکنون در فهرست نامی از لوازم یدکی ندیدیم. اما اکنون نگرانی ما این است که لوازم‌ یدکی مورد نیاز در بازار تامین نشود و شرمنده مردم شویم.  در این خصوص بارها برای مسئولان ذی‌ربط نامه ارسال کردیم و توضیح دادیم که برای پیشگیری از به‌وجود آمدن مشکلات جدید و تسلط بر بازار، باید برنامه‌ریزی درستی درخصوص واردات قطعات انجام شود. اتحادیه تلاش خود را برای حل مشکل واردکنندگان و بازار انجام کرده‌ و وزارت صمت نیز به ما قول همکاری در جهت مرتفع شدن مشکلات را داده است.  از سوی دیگر تیم 9نفره‌ای از افراد خبره را تشکیل دادیم که طی یک نامه، تمام کوتاهی‌ها، مشکلات و کمبودهای بازار را یاداشت و  در آن ذکر کردیم که وزرات صمت با همکاری واردکنندگان قطعات، اقدام به حل مشکل کند. 

به‌عنوان سوال پایانی، درخواست شما از مسئولان برای حل مشکلات بازار چیست؟
ابتدا اینکه مسئولان و مدیران سیاست‌گذار وزارت صمت، در تصمیماتی که برای صنف ما اتخاذ می‌کنند، حداقل از افراد خبره این بخش کمک و مشاوره بگیرند. همچنین باید بیان کرد که مشکلات این صنف با همکاری همه‌جانبه گمرک و وزارت صمت با واردکنندگان و اتحادیه قابل مرتفع شدن است. برخی اجناس که در گمرک دپو شده‌اند، در بازار درحال کمیاب شدن هستند و برای رفع نیاز مشتریان نیازمند کمک مسئولان هستیم. تجار، واردکنندگان و اتحادیه، تاکنون تمام تلاش خود را برای کنترل و کاهش تنش در بازار انجام داده‌اند، اکنون نیازمند کمک مدیران ارشد دولتی هستیم.